Description

MAHA YOGRAJ GUGGULU

नागरं पिप्पलीमूलं पिप्पली चव्यचित्रकौ ।।५६।
भृष्टं हिङ्ग्वजमोदा च सर्षपो जीरकद्वयम् ।
रेणुकेन्द्रयवाः पाठा विडङ्गं गजपिप्पली ।।५७।।
कटुकातिविषा भाड्र्गी वचामूर्वे त्रिभागतः ।
प्रत्येकं शाणिकानि स्युर्द्रव्याणीमानि विंशति : ।।५८।।
द्रव्येभ्यः सकलेभ्यश्च त्रिफला द्विगुणा भवेत् ।
एभिश्चूर्णीकृतैः स्वैः समो देयश्च गुग्गुलुः ॥५९॥
वङ्गं रौप्यं च नागं च लोहसारस्तथाभ्रकम् ।
मण्डूरं रससिन्दूरं प्रत्येकं पलसम्मितम् ।।६०।।
गुडपाकसमं कृत्वा दद्यादैतद् यथोचितम्।
एकपिण्डं ततः कृत्वा धारयेद् घृतभाजने।।६१॥
गुटिका: शाणमात्रास्तु कृत्वा ग्राह्या यथोचिताः।
गुग्गुलुर्योगराजोऽयं त्रिदोषघ्नो रसायन: ॥६२॥
मैथुनाहारपानानां त्यागो नैवात्र विद्यते।
सर्वान् वातामयान् कुष्ठानर्शासि ग्रहणीगदम् ।।६३।।
प्रमेहं वातरक्तं च नाभिशूलं भगन्दरम्।
उदावर्त क्षयं गुल्ममपस्मारमुरोग्रहम् ।।६४।।
मन्दाग्निं श्वासकासांश्च नाशयेदरुचिं तथा।
रेतोदोषहर: पुंसां रजोदोषहरः स्त्रियाम् ।६५॥
पुंसामपत्यजनको वन्ध्यानां गर्भदस्तथा।
रास्नादिक्वाथसंयुक्तो विविधं हन्ति मारुतम् ।।६६ ।।
काकोल्यादिशृतात् पित्तं कफमारग्वधादिना।
दार्वीशृतेन मेहांश्च गोमूत्रेण च पाण्डुताम् ।।६७।
मेदोवृद्धिं च मधुना कुष्ठं निम्बशृतेन वा।
छिन्नाक्वाथेन वातास्त्रं शोथं शूलं कणाशृतात्।।६८।।
पाटलाक्वाथसहितो विषं मूषकजं जयेत्।
त्रिफलाक्वाथसहितो नेत्रार्ति हन्ति दारुणाम्।।६९।।
पुनर्नवादिक्वाथेन हन्यात् सर्वोदराण्यपि।
(शाङ्र्गधरसंहिता, मध्यमखण्ड, अध्याय ७; ५६-६९ १/२)

MAHAYOGRAJ GUGGUL

Definition-

Mahayograj Guggul is a preparation made with the ingredients in Formulation composition given below with Guggul as the basic ingredient.

Ingredients-

Herbs           Latin Name        Part used   Quantity

1.Sunthi         Zingiber officinale Rosc.   Rz.    3 g

2.Pippali        Piper longum Linn.         Fr.      3 g

3.Pippalimula    Piper longum Linn.       Rt.      3 g

4.Chavya      Piper rectrofractum Vahl. St.     3 g

5.Chitraka Plumbago zeylanica Linn. Rt.      3 g

6.Hinga bharta    Ferula narthexs Bioss. Exd.   3 g

7.Ajamoda   Trachyspermum ammi            Fr. 3 g

8.Sarsapa Brassica campestris Linn.      Sd. 3 g

9.Sweta jiraka   Cuminum cyminum Linn. Fr.    3 g

10.Krisna jiraka Carum carvi Linn.        Fr.     3 g

11.Renuka       Vitex negundo Linn.   Sd.      3 g

12.Kutja   Holarrhena antidysenterica       Sd.    3 g

13.Patha      Cissmpelos pareira Linn.        Rt. 3 g

14.Vidanga   Embelia ribes                   Fr. 3 g

15.Gajapippali Scindapsis officinalis            Fr. 3 g

16.Katuka    Picrorhiza kurroa        Rt/Rz.      3 g

17.Ativisa   Aconitum heterophyllum      Rt.    3 g

18.Bharangi    Clerodendrum serratum Rt.    3 g

19.Vacha     Acorus calamus Linn.          Rz.       3 g

20.Murva     Marsdenia tenacissima         Rt.    3 g

21.Haritaki   Terminalia chebula Retz.         P.         40 g

22.Bibhitaki    Terminalia bellirica               P.    40 g

23.Amalaki     Phyllantnus emblica Linn.    P.    40 g

24.Guggulu      Commiphora wightii         Ext.    180 g

25.Vanga Bhasma       Tin                             48 g

26.Rajat Bhasma      Silver                        48 g

27.Naga Bhasma       Lead                        48 g

28.Loha Bhasma       Iron                        48 g

29.Abhraka Bhasma   Mica                        48 g

30.Mandura Bhasma Iron oxide                 48 g

31.Rasa Sindura.    Mercuric sulfide.                 48 g

Uses-

Gulma (Abdominal lump), Udavarta (Condition in which threre is upward movement of vayu), Vataroga (Disease due to Vata dosha), Prameha (Urinary disorders), Bhagandara (Fistula-in-ano), Vatarakta (Gout), Kustha (Diseases of skin), Arsa (Haemorrhoids), Grahani (Malabsorption syndrome), Nabhi shoola (Pain in umbilical region), Apasmara (Epilepsy), Urograha (Stiffness and Tightness in the chest), Mandagni (Impaired Digestive fire), Svasa (Dyspnoea/Asthma), Kasa (Cough), Aruchi (Tastelessness), Sukra Dosha (Vitiation of semen), Rajodosha (Menstrual disorder), Sotha (Inflammation), Vandhyatva (Infertility), Soola (Colicky Pain), Pandu (Anaemia), Medovridhi (Obesity), Musika Visha (Rat poisoning), Netraroga (Eye disorder), Udara roga (Diseases of abdomen/enlargement of Abdomen).

Dosage & Anupan-

1 – 2 g daily in divided doses with water or directed by Ayurveda Consultant.

Side Effects-

Generally Ayurvedic medicines don’t have any side effects but it may cause Diarrhea, Bloating, Acidity, Abdominal pain if taken in excessive amount.

Shelf Life-

If store in tightly pack containers it last upto 2 years.

Reference-

1.Sarandhar Samhita, Madhyam Khand

2.Ayurveda Sar Sangrah

3.API vol II

Related Articles-

1.Mahayograj guggul: Heavy metal estimation and safety studies- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2996572/

2.Mahayograj guggul- https://www.researchgate.net/publication/49694807_Mahayograj_guggulu_Heavy_metal_estimation_and_safety_studies